Obezite dünyada özellikle gelişmiş ülkelerde yoğun olarak görülen bir hastalık türüdür. Düzensiz, dengesiz ve sağlıksız besin tüketmek özellikle fast-food adı verilen hızlı ve çabuk tüketilmeye göre hazırlanan yiyecekler, bedenin hareketsiz kalması yani spor yapmamak kilo almaya ve bazı bizi canlı tutan organların yağlanmasına sebep olur. Fast-fooda örnek olarak çocuklarımızın ve biz büyük çocukların bayılarak yediği; pizza, hamburger, patates kızartması,tost gibi ayaküstü yediğimiz yiyecekler bunlardan bazılarıdır. Midemizi gün içinde uzun süre aç bırakmak, porsiyon kontrolü gözetmeden yemek yemek,öğünlerde karbonhidrat ağırlıklı yiyecekleri ve veya gazlı ve şekerli içeceklerin aşırı tüketimi obeziteye neden olan günlük beslenme yanlışlarından bazılarıdır. Ebeveynlerin her ikisi birden kilolu ise o ailedeki çocuklarda obezite görülme ihtimali %80’dir. Obezite; şeker, tiroit bezi, böbrek üstü bezi gibi bazı hastalıklara hormonal durumlardan dolayı sebep olabilir.
TEDAVİSİ
Obezite tıp doktorlarınca tedavi edildiği gibi aynı zamanda psikoterapi yapan uzmanlarca BDT tekniğiyle de tedavi edilebilir. Obezitede Bilişsel Davranışçı Terapi tedavisi genellikle bir terapistin yönetiminde, maksimum 10-12 kişiden oluşan gruplarla, haftada 1-2 saatlik oturum şeklinde 12-20 hafta boyunca süren bir davranış tedavisidir. Bu seansların yanı sıra arada destek toplantılarıyla da pekiştirilir. Davranış tedavisi 9 basamaktan oluşur:
1. Kendini İzleme (self- monitorization)
Bu aşamada bireyin kendini izlemesi ve terapistiyle ulaşılabilir makul hedeflerin belirlenmesiyle tedavi programı başlatılmış olur. Gün içerisinde kişinin beslenme aktivitesine dair birçok bölümün sıralandığı ‘günlük kayıt formu’ tutması istenir. Tedavi programı boyunca ve sonrasında da kayıt tutma yöntemi kişiye ve terapiste fazlasıyla faydalı olacaktır. Kayıt formunun değerlendirilmesi sonucu, bireylerin kilo alımına sebep olan hatalı davranışlar kolaylıkla belirlenmiş olur.
2. Uyaran Kontrolü
Bu aşama birey için sorun teşkil eden yeme davranışına yol açan olaylar zincirini çözümlemek ve zincirin erken aşamalarında kırılmasını sağlayacak stratejik davranışlar geliştirmeye yönelik önlemleri içerir. Duruma örnek olarak bireyin zaafı olduğu ya da bayılarak yediğini söylediği yiyecekler olduğunda yememeye gayret etmek yerine bu yiyeceklerin yakın çevresinde ulaşılabilirliğini minimalize etmek diyebiliriz. Her bireyin özel olması alınacak önlemlerin farklılık göstermesine sebep olacağından terapistin bu konuda dikkatli karar vermesi beklenir.
3. Yeme Davranışının Kontrolü
Bu aşamanın amacı bireyin yeme davranışındaki yeme süresi,yeme sıklığı ve yiyecek porsiyonunu kontrol altına almaktır. En önemlisi ise yemek yeme hızının kontrolüdür. Kilo kaybı sürecinde büyük rol oynayan bu süreçte yapılabileceklere iki lokma arası çatalı indirmek,yemeği yutmadan önce iyice çiğneyerek ağızdaki öğütme eylemini uzatmak, her öğün zamanı için yalnızca bir porsiyon hazırlamak, yemeğin bir kısmını tabakta bırakmak, yemeğin ortasında biraz ara vererek dinlenmek, yemek yeme sırasında başka herhangi bir işle uğraşmamak(dizi-film seyretmek, gazete-dergi okumak, biriyle konuşmak, toplantıya katılmak gibi).
4. Pekiştirme ve Güçlendirme
Aile bireylerinden, arkadaş çevresinden ve varsa kız-erkek arkadaşlardan destek sağlanması en önemli yardım dokunuşlarındandır. Aile bireyleri ve arkadaşların bu desteğin övgü ve maddi ödül şeklinde olması birey için büyük motivasyon kaynağı olacaktır. Kişinin kendini takip etmesi ve bu davranışına ödüller koyması kendini kamçılayacak faktörlerdendir. Bir davranış belirleyerek bu davranışlara belirli ödüller vermek, tartıdaki değişimini değil, kişi davranıştaki değişimini ödüllendirmelidir. Davranış değişikliğini para, giysi veya sosyal aktiviteler gibi çekici pekiştiriciler seçerek ödüllendirin. Bu aşamada yiyecek ödül olmamalıdır. Davranış değişikliği hedeflenen noktaya ulaştığı anda ödüllendirin.
5. Bilişsel Yeniden Yapılandırma
Otomatik düşüncelerin karşıt düşüncelerle tolere edildiği aşamadır. Otomatik düşünce-"Kilo vermek ne kadar da uzun sürüyor". Karşıt düşünce:"Fakat kilo veriyorum ve bunu sürdürmeyi öğreniyorum".
6. Doğru Beslenme Eğitimi
Eğitimin amacı, bireyi düzenlenen diyet programına uyumunu sağlamak, programın bir parçası olduğunu anlatmak, programı uygulaması için yapılması gerekenler konusunda bilinçlendirip ve cesaretlendirmek.
7. Fiziksel Aktiviteyi Arttırma
Otobüs veya metrodan bir durak önce inerek hedefe yürünmesi, motoru veya arabayı gidilen mekandan uzağa park etmek, binada asansör yerine merdivenleri kullanmak gibi bireyi enerji ve yağ yakımına sebep olacak davranışlara yönlendirmek bu aşamanın hedeflerindendir.
8. Davranış Sözleşmesinin Yapılması
Davranış hedefleri terapist tarafından gerçekçi olarak saptanması sonucu davranış değişikliği pekişme sonucu gerçekleşir. Sözleşme tartının verdiği verileriler üzerinden çok bireyin beslenme alışkanlıklarına karşı tutumunu değiştirmesi üzerine olmalıdır.
9. Erişilen ve/veya İdeal Kiloyu Sürdürme Yöntemleri
Son olarak hastanın yeniden kilo almak istememe nedenlerinin hatırlatılması veya yazılı olarak bulundurması istenebilir,beslenme üzerine edindiği iyi alışkanlıkları gözlemesi, fiziksel aktivite planlanması yapması, tehlike oluşturabilecek durumların belirlenmesi hastanın istenilen kiloda kalmasına yardımcı olacak eylemlerdir.